Thoát vị đĩa đệm là một bệnh lý xương khớp thường gặp. Tỷ lệ mắc khoảng 50-100/ 100000 dân. Bản chất là sự di chuyển nhân nhầy đĩa đệm ra khỏi trung tâm thông qua vị trí rách của vòng xơ bao bọc bên ngoài. Đĩa đệm cột sống thoái hóa khi một tác động đột ngột của các động tác sai tư thế, một chấn thương bất kỳ có thể gây đứt rách vòng sợi đĩa đệm, nhân nhầy chuyển dịch ra khỏi ranh giới giải phẫu, chèn ép vào tủy sống vào rễ thần kinh gây ra đau, tê. Thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng chèn ép vào rễ dây thần kinh tọa gây chứng đau thắt lưng và lan xuống chân. Trong khi thoát vị đĩa đệm cột sống cổ gây đau vùng cổ và vai gáy, tiến triển thành đau tê cánh tay nếu  chèn ép vào  rễ thần kinh.

* Nguyên nhân gây thoát vị đĩa đệm:

- Áp lực cao lên đĩa đệm ( thừa cân, bê vác vật nặng thường xuyên,...)

- Sự thoái hóa  theo thời gian, sự thay đổi của vòng sụn xơ, sự mất nước của nhân đĩa đệm dẫn tới mất tính đàn hồi và khả năng hấp thụ lực sang chấn của đĩa đệm. Đồng thời, sự thay đổi về cấu trúc và tính chất sinh học sẽ làm vòng sụn của đĩa đệm mỏng đi và dễ rách, nhân đĩa bị xơ hóa, ranh giới giữa nhân đĩa và vòng sụn mất dần

- Lực đẩy và lực cắt xén do các vận động cột sống, đĩa đệm quá mức (xoắn vặn, dồn dập, nén ép)

-  Bẩm sinh: Yếu tố di truyền được kiểm chứng là có liên quan đến các bệnh về cột sống, thoái hóa và thoát vị đĩa đệm.

Ảnh minh họa: thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng chèn ép gây ra đau tê đùi cẳng bàn chân

* Thoát vị đĩa đệm có những triệu chứng điển hình như:

- Đau cột sống : Cơn đau đột ngột vùng cổ, thắt lưng, bắt đầu sau 1 vận động sai tư thế, sau đó lan ra vùng vai gáy, chân tay. Các cơn đau có thể kéo dài vài ngày, vài tuần hoặc vài tháng.  Cơn đau tăng lên khi ho, thay đổi tư thế thì đau nhiều hơn, nằm nghỉ thì lại đỡ.

- Tê bì tay chân: Một phần đĩa đệm thoát vị qua phần sau ống sống, chèn ép vào rễ thần kinh, nhẹ thì gây  dọc đường đi của rễ thần kinh chi phối, nặng thì gây rối loạn cảm giác,người bệnh cảm giác như có kiến bò dọc theo mông đùi, xuống đến cẳng bàn chân

- Yếu cơ, bại liệt: Triệu chứng này xuất hiện khi bệnh đã phát triển đến giai đoạn nặng. Trong giai đoạn này người bệnh đi lại vận động rất khó khăn, sau đó thường dẫn tới teo hai chân, teo cơ, liệt các chi.

* Bệnh lý thoát vị đĩa đệm âm thầm tàn phá cột sống, có thể gây ra các BIẾN CHỨNG:

• Liệt nửa người hoặc toàn thân nếu nhân nhầy chui vào ống sống, làm hẹp khoang sống và chèn ép rễ thần kinh nặng.
• Không kiểm soát được đại tiểu tiện do đám rối thần kinh vùng thắt lưng bị chèn ép gây ra hội chứng đuôi ngựa.
• Các cơ bị suy yếu, có thể bị teo cơ, teo các chi làm chân tay trở nên bé lại, giảm khả năng vận động, di chuyển.

Hội chứng đau cách hồi: Bệnh nhân đang đi lại hoặc đứng lâu thì xuất hiện đau thắt lưng lan xuống hai chân làm bệnh nhân không tiếp tục đi được nữa, nếu nghỉ ngơi 10-20 phút thì lại tiếp tục đi lại được. Triệu chứng tăng dần theo thời gian khiến bệnh nhân phải chú ý.  Sau mỗi lần nghỉ quãng đường đi ngắn dần lại do ống sống bị hẹp do thoát vị nên hệ thống tĩnh mạch xung quanh bị cương tụ chèn ép rễ thần kinh và vùng đuôi ngựa.

Ảnh minh họa: thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng chèn ép gây ra đau tê đùi cẳng bàn chân

*Phẫu thuật Thoát vị đĩa đệm tại Bệnh viện A Thái Nguyên

     Về điều trị thoát vị đĩa đệm, bên cạnh các phương pháp điều trị nội khoa đã được nhắc đến từ lâu, thì các phương pháp điều trị ngoại khoa với mục đích giải phóng rễ thần kinh, bị chèn ép bằng cách lấy bỏ nhân nhầy thoát vị đã có những tiến bộ đáng kể. Tại Khoa Ngoại Chấn thương Bệnh viện A Thái Nguyên, các ca phẫu thuật thoát vị đĩa đệm đã và đang tiến hành phẫu thuật, dưới sự hỗ trợ của kính vi phẫu và ống kính lúp, với các ưu điểm: đường mổ nhỏ, thời gian phục hồi chức năng vận động sau mổ ngắn, giảm thiểu biến chứng đau cơ sau mổ. Chỉ định phẫu thuật khi có hình ảnh đĩa đệm gây rách hoàn toàn bao xơ, thoát vị đĩa đệm di trú trên phim cộng hưởng từ, đau quá mức chịu đựng của bệnh nhân liệt mới xuất hiện do thoát vị đĩa đệm, teo cơ mông hoặc đùi hoặc cẳng chân,và hội chứng đuôi ngựa.

Điển hình ca bệnh ngày 22/09/2021 Khoa ngoại Chấn thương tiếp nhận :

Bệnh nhân: Mạc Văn Ng        Tuổi: 36         Giới tính: Nam

Địa chỉ: Đồng Hỷ - Thái Nguyên

Tiền sử bệnh: Đau lưng nhiều năm, điều trị nội khoa và vật lý trị liệu nhiều đợt.

Chẩn đoán: Thoát vị đĩa đệm L4L5, chèn ép rễ L4L5

Trước phẫu thuật bệnh nhân có các triệu chứng: đau lưng, lan xuống mặt ngoài đùi và cẳng chân , teo cơ chi dưới 1 bên, đi lại dưới 20 m phải dừng lại nghỉ vì đau và tê chân.

Bệnh nhân phẫu thuật tại Bệnh viện A bằng phương pháp mổ tiếp cận đốt sống thắt lưng L4L5 từ phía sau, các bác sỹ mài bớt một phần xương, vén tủy sống sang 1 bên và gắp bỏ khối thoát vị đang chèn ép thần kinh,kèm theo mở rộng đường đi ra của rễ thần kinh. Ca mổ diễn ra trong 45 phút, sau mổ 1 giờ bệnh nhân được về khoa điều trị và theo dõi diễn biến bệnh.

Sau phẫu thuật 3 ngày bệnh nhân cải thiện tình trạng bệnh rõ rệt: đi lại nhẹ nhàng, sinh hoạt trở lại bình thường và có giấc ngủ ngon sau nhiều ngày tháng.

*Kết Luận:

Hiểu về bệnh các triệu chứng và biến chứng của bệnh để khám và được can thiệp kịp thời ở các cơ sở uy tín sẽ giảm được những hậu quả không đáng có và nâng cao chất lượng cuộc sống của bệnh nhân./.

Mọi thông tin thắc mắc cần giải đáp xin vui lòng liên hệ:

Khoa Ngoại Chấn thương- Bệnh viện A Thái Nguyên

Địa chỉ: Đường Quang Trung, Phương Thịnh Đán, Thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên.

Tin bài: Thạc sĩ, Bác sĩ Trần Bình Ngọc- Khoa Ngoại Chấn Thương

Phương Thúy- P. Đào tạo& Chỉ đạo tuyến.